Po co kontynuować wzrost po osiągnięciu dojrzałości płciowej - czyli czego możemy się nauczyć od małży z rodziny unionidae

Abstrakt

Znaczne zróżnicowanie organizmów skłania badaczy do poszukiwania mechanizmów powstawania oraz ewolucji tej zmienności. Życie każdego osobnika można przedstawić jako ciąg zdarzeń rozgrywających się między jego narodzinami a śmiercią, które układają się w swoistą historię życia. Historie te odznaczają się znaczną różnorodnością zarówno w obrębie gatunku jak i pomiędzy gatunkami. Z perspektywy współczesnych nauk ewolucyjnych zmienność tę można wytłumaczyć dążnością organizmów do maksymalizacji swojego dostosowania. I tak modele optymalnej alokacji zasobów pozwalają w sposób ogólny wytłumaczyć ewolucję odmiennych typów wzrostu, w tym tzw. wzrostu niezdeterminowanego, który charakteryzuje organizmy kontynuujące powiększanie rozmiaru ciała także po osiągnięciu dojrzałości. Przyczyn obecności tego typu wzrostu upatruje się w sezonowości warunków środowiskowych i/lub istnieniu dodatniej zależności między tempem produkcji i śmiertelności a rozmiarami ciała. Niektóre grupy organizmów odznaczające się wzrostem niezdeterminowanym przejawiają różne formy opieki rodzicielskiej. Konsekwencje podejmowania opieki nad potomstwem dla kształtowania się historii życiowych nie stały się, jak dotąd, przedmiotem bardziej wnikliwych dociekań teoretycznych. U słodkowodnych małży z rodziny skójkowatych (Unionidae) koszty opieki rodzicielskiej obciążają wyłącznie samice, które inkubują potomstwo (glochidia) w komorach lęgowych skrzeli. Samice przeznaczają zasoby na odżywianie glochidiów, ponadto są narażone na zwiększenie śmiertelności zimą i zmniejszenie efektywności filtracji w skrzelach. Co prawda przewidywania teoretyczne wskazują, że zmniejszenie się efektywności procesów odżywiania (niezależnie od obecności zwiększonej śmiertelności zimą) może prowadzić do ewolucji wzrostu niezdeterminowanego, jednak wiele zagadnień dotyczących schematu rozdziału zasobów w tej grupie małży, ciągle czeka na swoje wyjaśnienie. Nie wiadomo, na przykład, dlaczego wzrost niezdeterminowany obecny jest także u samców skójkowatych, które nie ponoszą żadnych kosztów opieki rodzicielskiej. Bliższe poznanie historii życiowych tej grupy słodkowodnych małży, zarówno od strony teoretycznej jak i empirycznej, przyczyni się do lepszego zrozumienia roli opieki rodzicielskiej w ewolucji historii życiowych.