Receptor androgenowy w gonadzie męskiej

Abstrakt

Receptor androgenowy (AR) zlokalizowany jest w cytoplazmie lub w jądrach komórek docelowych. Występuje w komórkach jądra, najądrza i prostaty oraz w żołądku, jelicie, płucach, odbycie, nerkach, tarczycy. W gonadzie męskiej receptory androgenowe są rozmieszczone w komórkach Sertolego, Leydiga i komórkach mioidalnych. Ekspresja receptorów androgenowych w komórkach Sertolego jest zróżnicowana w zależności od stadium kanalika nasiennego. Receptor androgenowy wiąże specyficznie wszystkie androgeny i inne steroidy, ale najsilniejsze powinowactwo wykazuje do 5?-dihydrotestosteronu. Skutkiem związania się androgenów z receptorami, a następnie z DNA, jest aktywacja białek o różnorodnych funkcjach. Receptory androgenowe, zlokalizowane we wszystkich somatycznych komórkach jądra, odgrywają ważną rolę w procesie spermatogenezy. Są one niezbędne podczas procesu mejozy I oraz spermiogenezy. Wyłączenie genu receptora androgenowego (ARKO - androgen receptor knockout) we wszystkich komórkach somatycznych jądra powoduje wystąpienie żeńskich narządów płciowych zewnętrznych u samca, wnętrostwo, zmniejszenie gonad i obniżoną masę ciała. Wielkość i liczba komórek Leydiga jest znacznie zredukowana, a w nasieniu nie znajduje się ani spermatyd ani dojrzałych plemników, co świadczy o zahamowaniu spermatogenezy w fazie pachytenu profazy pierwszego podziału mejotycznego. Ze względu na lokalizację genu AR na chromosomie X oraz istotny wpływ receptora na płodność męską, jego mutacje wpływają znacząco na płodność mężczyzn. Rozpoznano szereg chorób związanych z mutacjami w genie receptora androgenowego: raka prostaty, zespół niewrażliwości na androgeny (AIS), chorobę Kennedy'ego (SBMA) oraz niepłodność.