Jakub Waga - botanik, nauczyciel, autor pierwszej "Flory Polskiej"

Abstrakt

Jakub Ignacy Waga urodził się 25 lipca 1800 r. w ziemiańskiej rodzinie osiadłej we wsi Grabowo na ziemi łomżyńskiej. Od wczesnych lat szkolnych interesował się przyrodą, w szczególności roślinami. Jako student Uniwersytetu Warszawskiego trafił na nowoczesne wykłady wykształconego we Francji, młodego uczonego, prof. Michała Szuberta, który umocnił w nim zamiłowanie do botaniki. Wkrótce, wraz z kolegami ze studiów, Szymonem Pisulewskim i Wojciechem Jastrzębowskim, wszedł do grona bliskich współpracowników swojego mentora, któremu towarzyszył w licznych wyprawach botanicznych. Był to czas gromadzenia kolekcji nowoutworzonego uniwersyteckiego Ogrodu Botanicznego, w którego projektowaniu Waga miał duży udział. Po studiach, już jako ceniony nauczyciel w różnych szkołach krajowych, Jakub Waga nie stracił kontaktu nauką. Pasja botaniczna, wiedza naukowa i znajomość roślin pchała go do botanicznego eksplorowania coraz to innych części kraju. Efektem tych podróży i badań była wydana w latach 1847-48 „Flora polska”, pierwsze w historii, nowoczesne, kompleksowe i krytyczne opracowanie prawie 1100 gatunków roślin naczyniowych występujących w granicach ówczesnego Królestwa Polskiego. Dzieło to na prawie 100 lat stało się biblią polskich botaników. Nie był to jedyny wkład Wagi w polską naukę o roślinach. Już jako emerytowany nauczyciel Gimnazjum w Łomży, którym przez lata kierował, przetłumaczył i rozszerzył jednotomowe opracowanie Ludwika Figuiera Histoire des plantes – Historyja roślin. Waga uzupełnił oryginalne wydanie o własny tekst i ryciny, tworząc praktycznie nowy, doskonały podręcznik botaniki na poziomie uniwersyteckim. Niestety nie doczekał druku swego dzieła, zmarł w Łomży 23 lutego 1872 r. Jego ogromny wkład w badania flory Polski i ziemi łomżyńskiej upamiętniono pomnikami, które stanęły w jego rodzimej Łomży oraz w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Wraz z bratem Antonim stał się także patronem Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów.