Pająki w badaniach teratologicznych

Abstrakt

W wyniku wieloletnich eksperymentów nad wpływem temperatury na rozwój embrionalny pająka Tegenaria atrica otrzymano wiele różnorodnych deformacji prosoma. Czynnikiem teratogennym działającym szczególnie efektywnie we wczesnych stadiach embriogenezy są szoki termiczne. Polegają one na poddawaniu zarodków naprzemiennemu działaniu dwóch temperatur: 14 i 320C, które zmienia się dwa razy dziennie przez pierwszych dziesięć dni rozwoju, tj. od momentu złożenia jaj aż do pojawienia się na smudze zarodkowej pierwszych metamerów prosoma. W ten sposób, w warunkach laboratoryjnych, otrzymano osobniki z oligomelią, symelią, heterosymelią, polimelią, bicefalią oraz osobniki z anomaliami złożonymi. Zanotowano, że wyżej wymienione wady rozwojowe w kolejnych sezonach badawczych występowały z różną częstością. Obserwacja i analiza anomalii u pająków może mieć ogromne znaczenie dla poznania prawidłowej morfogenezy, bowiem u osobników zniekształconych uwidaczniają się w sposób szczególny tendencje rozwojowe niedostrzegalne w czasie normalnej embriogenezy i postembriogenezy. Niektóre zmiany o charakterze atawizmów pozwalają na wyciągnięcie wniosków o tendencji rozwojowej w przeszłości filogenetycznej tych stawonogów. Największe znaczenie mają te anomalie, które wynikają z zaburzeń metamerycznych, ponieważ mają one charakter stały i nie podlegają procesom regeneracyjnym oraz samoistnym procesom naprawczym. Pojawianie się w środowisku naturalnym osobników z różnymi zniekształceniami w budowie ciała, może być wynikiem coraz częściej występujących anomalii pogodowych.