Zbiory Działu Przyrody Muzeum Górnośląskiego - przeszłość, teraźniejszość, przyszłość

Abstrakt

Początki współczesnego Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu sięgają 1910 r. Fundament zbiorów przyrodniczych obecnego Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu tworzyły głównie kolekcje Oberschlesisches Landesmuseum Beuthen oraz zbiorów zburzonego w 1939 r. Muzeum Śląskiego w Katowicach, przewiezionych do Bytomia i włączonych jako zbiory wydzielone. Po ustaniu działań wojennych również siedziba Muzeum Śląskiego została przeniesiona do Bytomia. Tu też trafili ocalali z pożogi wojennej muzealnicy i współpracownicy katowickiego muzeum. Spośród wielu, na szczególną uwagę zasługują historyczne kolekcje Eberharda Dreschera, Hansa Nowotnego, Franza Kirscha i Sergiusza Tolla oraz zbiór chrząszczy Wojciecha Mączyńskiego. Z początkiem lat 90. rozpoczął się nowy etap w rozwoju kolekcji przyrodniczych Muzeum Górnośląskiego. Kolekcje zaczęto wzbogać o zbiory pochodzące z zagranicy, m.in. o kolekcje entomologiczne i ornitologiczne z Borneo, Madagaskaru, Tanzanii i Sumatry. W latach późniejszych rozpoczęto, przy współpracy z entomologami zrzeszonymi w Śląskim Towarzystwie Entomologicznym, planowe badania w rejonie Basenu Morza Śródziemnego. W latach 2000-2006 zebrano i zdeponowano w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu ponad 60000 okazów entomofauny. Organizowane we współpracy z krajowymi i zagranicznymi podmiotami naukowymi ekspedycje naukowo badawcze na Nową Kaledonię, do Namibii, Rosji czy Gruzji również dostarczyły kolejnych materiałów. Rozwój współczesnych nauk biologicznych wpłynął również na formę gromadzenia części artefaktów przyrodniczych. W 2016 r. powołano do ży­cia Bank DNA zwierząt zagrożonych wyginięciem, czy szczególnie narażonych na negatywny wpływ działalności człowieka. Obecnie, biorąc pod uwagę również nowe typy kolekcji, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, podczas swej ponad 110 letniej historii, zgromadziło zbiory liczące ponad milion eksponatów przyrodniczych. Podejmując temat zbiorów Działu Przyrody nie sposób nie wspomnieć o bogatym księgozbiorze przyrodniczym, powstałym na bazie scalonych po wojnie księgozbiorów muzeów z Bytomia i Katowic. W 1962 r. powołano pierwszą serię wydawniczą: Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Przyroda, która pozwoliła na regularne pozyskiwanie tytułów w drodze wymiany międzybibliotecznej. Od 1990 r. uruchomiono drugą serię wydawniczą Annals of the Upper Silesian Museum in Bytom, Entomology i w 1994 r. kolejną: Monographs of the Upper Silesian Museum. W 2016 r. Muzeum zostało współwydawcą Acta Entomologica Silesiana, tytułu wydawanego wcześniej przez Śląskie Towarzystwo Entomologiczne oraz czasopisma Ptaki Śląska. Jednym z priorytetowych kierunków działalności Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu jest również cyfryzacja i digitalizacja kolekcji. W ramach obecnie realizowanego projektu: Integracja i mobilizacja danych o różnorodności biotycznej Eukaryota w zasobach polskich instytucji naukowych (IMBIO), cyfryzacji i digitalizacji poddanych jest ponad 380000 obiektów.