Ważki (odonata) siedlisk wysokogórskich

Abstrakt

Celem tego opracowania jest charakterystyka odonatofauny gór oraz analiza dotycząca zmian w różnorodności gatunkowej ważek na obszarach górskich, w różnych częściach świata. Ważki występują na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy, a największa ich różnorodność występuje w strefach tropikalnych oraz orientalnych. Jednakże skamieniałości odnalezione na Antarktydzie wskazują na to, że 150-200 mln lat temu ważki były tam obecne.
Ze względu na trudne warunki środowiskowe panujące na dużych wysokościach, ważki siedlisk wysokogórskich wykształciły szereg przystosowań, dzięki którym mogą rozwijać się i rozmnażać na wysokości nawet 5000 m n.p.m. Nie byłoby to jednak możliwe, gdyby na takiej wysokości nie było żadnego zbiornika wodnego, a to ze względu na to, że ważki są owadami dwuśrodowiskowymi. Tak więc podstawowym czynnikiem ograniczającym ich występowanie jest brak dostępu do wody. Najwyższym jak dotąd rekordem wysokości, na jakiej znaleziono ważkę pozostaje wysokość 6300 m n.p.m., na której w Himalajach znaleziono pojedynczego osobnika z powszechnie występującego gatunku Pantala flavescens (Fabricius, 1798).
W rozmieszczeniu ważek zasiedlających pasma górskie w różnych częściach świata widoczne są zarówno pewne różnice jak i podobieństwa. Na każdym kontynencie liczba gatunków maleje wraz ze wzrostem wysokości bezwzględnej. Jednakże skład gatunkowy ważek występujących na określonych wysokościach różni się w zależności od kontynentu oraz pasma górskiego. Tak więc np. na wysokości 3500 m n.p.m. inne gatunki są obecne w Andach, a inne w Himalajach czy Kordylierach. Różnice te wynikają przede wszystkim z położenia tych łańcuchów górskich w różnych strefach klimatycznych i na różnych kontynentach, co przekłada się na skład gatunkowy w danym rejonie.