Grzyby endofityczne traw - nasi wrogowie czy sprzymierzeńcy?
Słowa kluczowe:
bioinżynieria, grzyby endosymbiotyczne, mykotoksyny, trawy łąkowe, zatrucia zwierząt hodowlanychAbstrakt
Grzyby z rodzaju Epichloë to tzw. endosymbionty fakultatywne wielu gatunków traw. W stadium płciowym grzyb pasożytuje na roślinie: tworzy on na źdźbłach trawy specyficzne struktury zwane podkładkami, hamując jej kwitnienie i produkcję nasion. Dodatkowo, podkładki powstające na pędach wegetatywnych zmniejszają intensywność fotosyntezy. W stadium bezpłciowym Epichloë jest endofitem i jego obecność w tkankach rośliny nie daje żadnych widocznych symptomów choroby. Niemniej wiąże się ona z produkcją alkaloidów mających toksyczny wpływ na roślinożerców, co jest szczególnie istotne z gospodarczego punktu widzenia, w przypadku traw pastwiskowych i zwierząt hodowlanych. Mykotoksyny u bydła wywołują m.in. biegunki, problemy oddechowe, brak apetytu, martwicę tkanek czy poronienia. Prowadzi to do znacznych strat ekonomicznych. Intensyfikacja badań nad endofitami nastąpiła na przełomie lat 80. i 90., a dzięki poznaniu szczegółów biologii tych organizmów zaczęto lepiej zdawać sobie sprawę z ich właściwości. Z jednej strony korzystnych dla gospodarza (przynajmniej w określonych warunkach): trawy posiadające grzyba w stadium endofitycznym mają często większą biomasę, produkują więcej nasion, lepiej sobie radzą w skrajnych warunkach środowiska (np. w czasie suszy) i są bardziej odporne na roślinożerców (dzięki alkaloidom) od roślin niezainfekowanych. Z drugiej strony bardziej widoczne stało się zagrożenie, jakie endofity mogą stanowić dla zwierząt hodowlanych. Od tego momentu szczególnie intensywnie rozwijają się badania dotyczące ewentualnego praktycznego wykorzystania tych mikroorganizmów i produkowanych przez nie substancji, np. w medycynie, biotechnologii czy do ochrony roślin. Jednocześnie podejmuje się działania mające na celu zniwelowanie niekorzystnych skutków ich obecności w trawach paszowych. Na drodze selekcji oraz manipulacji genetycznych poszukuje się niepatogennych szczepów endofitów, nie powodujących chorób bydła, ani nie hamujących rozwoju roślin.Downloads
Download data is not yet available.