O rytmach wokół nas i roli muszki owocowej w drodze do poznania zegara biologicznego

Abstrakt

W artykule przedstawiamy historię obserwacji i badań zegara biologicznego – począwszy od czasów Aleksandra Macedońskiego, gdy po raz pierwszy w literaturze znalazł się opis zjawiska cyklu dobowego, poprzez pierwsze badania naukowe wykorzystujące eksperymenty do charakterystyki rytmów u roślin, kończąc na dogłębnej analizie mechanizmu zegara molekularnego owadów – osiągnięcia, które uhonorowano najbardziej prestiżowym wyróżnieniem dla uczonych – Nagrodą Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny. Szczególny nacisk położono na opis sposobu funkcjonowania endogennego oscylatora molekularnego u muszki owocowej (Drosophila melanogaster). Omówione są podstawowe geny i białka zegara, a także występujące między nimi oddziaływania, które prowadzą do powstawania rytmów biologicznych, a wszystko z uwzględnieniem tła historycznego tych odkryć.