POTENCJAŁ FARMAKOLOGICZNY SKŁADNIKÓW JADU WĘŻY

Abstrakt

Spośród wszystkich zwierząt jadowitych i produkujących toksyny węże należą do grupy zwierząt dysponujących najbardziej złożonym jadem. W jego skład wchodzi ponad 100 różnych komponentów, do których należą zarówno toksyczne, jak i nietoksyczne białka i peptydy, a także małocząsteczkowe węglowodany, lipidy, aminy i kationy metali. Ze względu na specyficzność działania i rodzaj atakowanych tkanek wyróżnia się jady działające cytotoksycznie, hemotoksycznie, neurotoksycznie i miotoksycznie. Skład jadu różni się nie tylko pomiędzy grupami systematycznymi, ale także zmienia się pod wpływem licznych czynników m.in. wieku, płci czy rodzaju spożywanego pokarmu. Przedstawiony powyżej podział został dokonany na podstawie klinicznych objawów ukąszenia, jednak w rzeczywistości większość jadów zawiera składniki klasyfikujące się do wszystkich wymienionych kategorii. Nierzadko też jedno białko może wykazywać więcej niż jedną funkcję, w zależności od tego czy działa samodzielnie, czy z innymi białkami. Niektóre białka jadu są enzymami, inne nie mają aktywności katalitycznej, ale potrafią np. bardzo specyficznie wiązać się z określonymi receptorami, jeszcze inne działają hamująco na wzrost bakterii. Szeroki wachlarz właściwości oraz równie szerokie spektrum działania białek i peptydów pochodzących z jadu sprawia, że jad jest niezwykle interesującym materiałem badawczym o wysokim potencjale farmakologicznym. Obecnie dostępne są już na rynku produkty lecznicze opracowane na bazie składników jadu, a koronnym przykładem takiego leku jest captopril.