Dziedzictwo Illii Miecznikowa: w stulecie śmierci

Abstrakt

Obserwacja zjawiska, bez jego (prawidłowej) interpretacji, bez zrozumienia i eksperymentalnego potwierdzenia jego mechanizmów, pozostaje jedynie obserwacją. Fagocytozę, jako proces internalizacji cząsteczek przez komórki, opisano przed Miecznikowem, ale to on pierwszy zrozumiał jaka jest rola tego zjawiska w obronie organizmu przed patogenami, to on pierwszy zrozumiał jak ten proces ewoluował, od roli w odżywianiu prostych organizmów, do roli w eliminacji ciał obcych lub uszkodzonych, u organizmów stojących wyżej w ewolucji. Choć mylnie przypisuje się Miecznikowowi odkrycie fagocytozy, to jest on w istocie pierwszym, który to zjawisko zrozumiał i zdefiniował. W jego własnych słowach: "W odporności, czy to wrodzonej czy nabytej, jest tylko jeden stały element i jest to fagocytoza. Znaczeniu tego faktu, i jego implikacji, nie można już dłużej zaprzeczać". Po dekadach dominacji badań nad odpowiedzią nabytą, obecnie oba typy odporności uważa się za równie ważne. Teoria Miecznikowa o zaangażowaniu wyspecjalizowanych komórek w odpowiedź immunologiczną, wraz z badaniami niemieckich badaczy, na czele z Paulem Ehrlichem, o humoralnym charakterze odpowiedzi obronnej organizmu, dały podwaliny współczesnej immunologii. Ale badania Miecznikowa to nie tylko zjawisko fagocytozy. Zajmował się on również badaniami nad szczepionkami, a także był jednym z pierwszych, który zrozumiał znaczenie mikrobioty dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, w tym jego odpowiedzi immunologicznej. Dziedzictwo Illii Miecznikowa nie straciło więc nic na swojej wartości, a wręcz wiele jego odkryć zaczyna być docenianych dopiero współcześnie.