Okazja czyni złodzieja, czyli o kwiatowych dylematach roślin

Abstrakt

Zapylanie jest jedną z najważniejszych usług ekosystemowych. Powszechnie uważa się, że relacje z zapylaczami to jeden z ważnych czynników w ewolucji roślin. Dokładna analiza zależności roślina-zapylacz wskazuje jednak, że interakcja ta jest bardzo dynamiczna i łatwo dochodzić może do oszustw i "nadużyć" którejś ze stron. Przykładem takiego zjawiska może być kradzież pyłku lub nagrody kwiatowej przeznaczonej dla zapylaczy, ponieważ cechy kwiatów stanowiące kluczowy element komunikacji z zapylaczami są także atrakcyjne dla antagonistów odżywiający się tkankami roślin. Plan budowy i sposób działania kwiatu musi być więc kompromisową odpowiedzią roślin na korzyści płynące z odwiedzin zapylaczy oraz zagrożenia związane z pojawieniem się pasożytów czy roślinożerców, a wiele cech kwiatów lub całych roślin spełnia rolę podwójnego filtra: z jednej strony funkcjonują jako powabnia, z drugiej mają zniechęcać niepożądanych gości. Mimo iż zjawisko okradania kwiatów jest znane od dawna, wciąż brakuje wielu istotnych informacji, które pozwalałyby lepiej zrozumieć ewolucję cech kwiatów, interakcje między nimi i ich mutualistami oraz antagonistami, a tym samym ogromną różnorodność świata roślin i zwierząt.