Kopalne ssaki jadowite z nadrzędu Eulipotyphla

Autor

  • Krzysztof Kowalski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Biologii, Zakład Zoologii Systematycznej, Umultowska 89, 61-614 Poznań, Polska
  • Katarzyna Duk Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Biologii, Zakład Zoologii Systematycznej, Umultowska 89, 61-614 Poznań, Polska

Słowa kluczowe:

aparat jadowy, Eulipotyphla, jad, kopalne ssaki owadożerne, paleobiogeografia

Abstrakt

Jadowitość jest niezwykle rzadkim zjawiskiem wśród ssaków, zarówno tych kopalnych, jak i współczesnych. Niemniej jednak, przypuszcza się, że już niektóre mezozoiczne ssaki mogły być pierwotnie jadowite. Z drugiej jednak strony, zwolennicy przeciwstawnej teorii przekonują, że jadowitość jest nowo nabytą cechą, która u współczesnych Eulipotyphla wyewoluowała niezależnie co najmniej trzykrotnie. W niniejszej pracy dokonujemy przeglądu kopalnych Eulipotyphla, które posądzane są o wytwarzanie jadu. Jadowite były najprawdopodobniej zamieszkujące Eurazję duże ryjówki należące do rodzaju Beremendia (B. fissidens, B. minor i B. pohaiensis) oraz Dolinasorex glyphodon, endemiczny gatunek z Półwyspu Iberyjskiego. Wysoce prawdopodobne jest, że jadowite były także tajlandzka Siamosorex debonisi, dwa gatunki rzęsorków z terenów Europy i Azji: Neomys newtoni i N. browni, endemiczne dla Wysp Karaibskich dwa gatunki almików: Solenodon arredondoi i S. marcanoi oraz blisko z nimi spokrewnione ssaki z rodzaju Nesophontes. Mniej prawdopodobna jest jadowitość zamieszkującego tereny Azji Lunanosorex lii. Domniemaną jadowitość u powyższych gatunków postuluje się w oparciu o (i) charakterystyczne cechy uzębienia, tj. siekacze (lub kły u Nesophontes), zaopatrzone w głęboką bruzdę umożliwiającą przewodzenie jadu z gruczołów ślinowych, oraz (ii) pokrewieństwo z innymi, szczególnie współczesnymi, jadowitymi Eulipotyphla. Jako że niejednoznaczną jest funkcja wspomnianych modyfikacji uzębienia, albowiem bruzdy występują także w kłach niejadowitych ssaków (np. lemury, ostronosy, pawiany), zaś szkliwo, pokrywające zęby oraz bruzdy na całej ich długości, może odgrywać jedynie rolę wzmacniającą strukturę zęba - drugie kryterium, pokrewieństwa, jest koniecznym do spekulowania o jadowitości kopalnych taksonów. Naukowcy prawdopodobnie nigdy nie będą w stanie jednoznacznie potwierdzić lub zaprzeczyć jadowitości wyżej wymienionych wymarłych ssaków, zwłaszcza w oparciu o cechy ich uzębienia, jednak prawdopodobnym jest, że niektóre kopalne Eulipotyphla mogły być jadowite.

Downloads

Download data is not yet available.

Pobrania

Opublikowane

30-12-2017

Numer

Dział

Artykuły