Roślinne białka obronne jako alergeny

Abstrakt

W odpowiedzi na kontakt z mikroorganizmami lub szkodliwe czynniki środowiskowe, rośliny uruchamiają szlaki sygnałowe prowadzące do biosyntezy szeregu metabolitów obronnych. Efektywną linią obrony jest synteza i kumulacja w tkankach roślinnych różnorodnych białek patogenezy (ang. pathogenesis-related proteins, PR). Do białek, których synteza wzmaga się w warunkach stresu, zaliczane są także białka szoku cieplnego (ang. heat shock proteins, HSP), które w przeciwieństwie do typowych dla roślin białek PR, występują w komórkach niemal wszystkich organizmów żywych. Wzrost stężenia białek PR, podobnie jak zwiększona kumulacja białek HSP w tkankach roślinnych sprzyja odporności roślin oraz wykształcaniu zdrowych kwiatów i owoców. Niektóre z roślinnych białek obronnych wykazują jednak właściwości alergizujące, indukując u osób wrażliwych różnorodne reakcje alergiczne. Zwiększona zawartość określonych białek obronnych w jadalnych częściach roślin, to większe prawdopodobieństwo wywołania nieprawidłowej reakcji immunologicznej po ich spożyciu.
W pracy omówiono poszczególne grupy białek PR i HSP o udokumentowanych właściwościach alergennych. Szczególny nacisk został położony na reaktywność krzyżową alergenów o podobnej budowie molekularnej. Ich wysoka homologia stanowi bowiem częstą przyczynę wywoływania niespodziewanych reakcji alergicznych po kontakcie z substancjami, na które dana osoba nie była pierwotnie uczulona. Poznanie tego rodzaju reaktywności pomiędzy pozornie niespokrewnionymi ze sobą alergenami stanowi podstawę do nowego spojrzenia na roślinne białka PR i HSP jako nowe grupy panalergenów.