Nadmierne gromadzenie żelaza w organizmie - realne zagrożenie dla zdrowia człowieka?

Abstrakt

Zdrowie człowieka zależy od właściwej zawartości żelaza w organizmie. Wobec braku mechanizmów regulujących wydalanie żelaza, pozwalających na dostosowanie wewnątrzustrojowych zasobów pierwiastka do zapotrzebowania na niego, nadmierne gromadzenie żelaza stać się może realnym zagrożeniem dla prawidłowego funkcjonowania wielu narządów. Patologiczne gromadzenie żelaza u człowieka może mieć charakter wrodzony, uwarunkowany genetycznie lub nabyty. Hemochromatoza dziedziczna to choroba o bogatej symptomatologii klinicznej, która rozwija się na skutek stopniowego odkładania żelaza w komórkach miąższowych wielu narządów (wątroby, trzustki, serca, gonad, przysadki mózgowej), co prowadzi do ich postępującego uszkodzenia. Podłożem genetycznym tej choroby są mutacje co najmniej pięciu różnych genów, kodujących białka i peptydy regulujące gospodarkę żelazem. Spośród nich, za ponad 80% przypadków dziedzicznej hemochromatozy w populacji kaukaskiej odpowiadają mutacje genu HFE. Nadmierne gromadzenie żelaza może mieć też charakter wtórny do innych chorób, wrodzonych lub nabytych. Rozwija się w przebiegu niedokrwistości, wymagających licznych przetoczeń krwi oraz może towarzyszyć niektórym przewlekłym chorobom wątroby, w tym przewlekłemu wirusowemu zapaleniu wątroby typu C, niealkoholowej chorobie stłuszczeniowej wątroby, alkoholowej chorobie wątroby i porfiriom wątrobowym. W badaniach, poświęconych analizie powiązań patologicznej akumulacji żelaza ze zjawiskami chorobowymi, szczególne miejsce zajmują doniesienia wskazujące na zależność mechanizmów karcynogenezy od zaburzeń regulacji homeostazy żelaza. Następstwem takich zaburzeń może być zwiększone ryzyko zachorowania na niektóre choroby nowotworowe.