Rytm theta we śnie i w czuwaniu

Abstrakt

Złożone funkcje poznawcze mózgu są bezpośrednio powiązane z koordynacją aktywności wielu neuronów znajdujących się w różnych częściach mózgu. Mechanizm tego procesu oparty jest na rytmach mózgowych (oscylacjach), które stanowią podstawę koordynacji aktywności poszczególnych zespołów komórek nerwowych. Jednym z najbardziej charakterystycznych i jednocześnie fascynujących rytmów mózgowych jest rytm theta. Charakterystyczną i intrygującą właściwością tego rytmu jest jego występowanie w dwóch zupełnie odmiennych formach aktywności organizmu - w czasie czuwania oraz podczas snu paradoksalnego (REM) zarówno u ludzi, jak i u zwierząt. Praca ta ma na celu przedstawienie wyników badań nad funkcją rytmu theta w trakcie snu i czuwania u ludzi i zwierząt. Rytm theta u ludzi, podobnie jak u zwierząt, jest dynamicznym stanem sieci neuronalnych formacji hipokampa i powiązanych z nią obszarów korowych. Badania nad rytmem theta u zwierząt wskazują na funkcjonalny związek pomiędzy synchronicznymi oscylacjami w paśmie theta a procesami orientacji i pamięci przestrzennej oraz organizacją i przebiegiem reakcji motorycznych i ruchowych związanych z eksploracją otoczenia. Badania przeprowadzone z udziałem ludzi wskazują na analogiczną funkcję tych oscylacji i wiążą ją głównie z procesami pamięciowymi i orientacyjnymi. Ostateczna odpowiedź na pytania dotyczące znaczenia rytmu theta i jego funkcji w czuwaniu jak i podczas snu jest nadal kwestią nierozstrzygniętą. Mimo prowadzonych od kilkudziesięciu lat prac badawczych nad tym fenomenem, w różnych układach doświadczalnych, z zastosowaniem bogatego spektrum technik rejestracji aktywności mózgu, zarówno u ludzi, jak i zwierząt, rytm theta nadal skrywa przed nami wiele tajemnic.