Początki ewolucji pingwinów.

Abstrakt

Pingwiny (Sphenisciformes) są skrajnie wyspecjalizowanymi ptakami morskimi półkuli południowej. Zapis kopalny tego rzędu obejmuje prawie cały kenozoik. Najstarsi przedstawiciele Sphenisciformes pochodzą z paleocenu Nowej Zelandii (Waimanu manneringi i W. tuatahi) oraz Półwyspu Antarktycznego (Crossvallia unienwillia). Te archaiczne pingwiny były dużymi nielotnymi ptakami, różniącymi się pokrojem ciała od swoich współczesnych odpowiedników. Pewne przesłanki wskazują także na brak niektórych, typowych dla obecnych pingwinów, adaptacji w zakresie morfologii funkcjonalnej aparatu ruchowego i fizjologii. Następną epokę, eocen, cechowało istnienie niezwykłej różnorodności morfologicznej, taksonomicznej i ekologicznej wczesnych Sphenisciformes. Najliczniejsze populacje pingwinów opisano z rejonu Półwyspu Antarktycznego. Były one także najbardziej zróżnicowane. Dotychczas wyróżniono sześć rodzajów i dziesięć gatunków. W eocenie, znany zasięg występowania prezentowanego rzędu powiększył się o Australię i Amerykę Południową (Argentyna, Chile i Peru). Znaczącym lub dominującym składnikiem zespołów kopalnych były gatunki (z rodzajów Anthropornis, Palaeeudyptes, Pachydyptes, Icadyptes i Inkayacu) odznaczające się dużymi rozmiarami ciała, często wyraźnie przewyższającymi pod tym względem formy współczesne. W parze ze znacznymi rozmiarami szły niekiedy intrygujące z funkcjonalnego punktu widzenia cechy morfologiczne, dostrzeżone np. w obrębie szkieletu skrzydła antarktycznego rodzaju Anthropornis. Z eocenu znane są także jedyne zachowane ślady upierzenia pingwinów (peruwiański Inkayacu paracasensis). Po zmianach klimatycznych, szczególnie nasilonych na przełomie eocenu i oligocenu, doszło do zniknięcia (na ponad 20 mln lat) pingwinów ze znanego zapisu kopalnego Antarktyki. Rzeczywiste przyczyny powstania tej nieciągłości nie są znane, być może jest ona artefaktem. Pingwiny oligoceńskie znane są prawie wyłącznie z Nowej Zelandii.